گزارش نشست برخط: «بررسی روایات و آثار تاریخی قصر شیرین دوره ساسانی»

26 آذر 1404
ارسال توسط history-admin

انجمن ایرانی تاریخ مرکز استان کرمانشاه (شاخه شهرستان قصر شیرین) در تاریخ سه‌شنبه 25 آذر 1404 در ساعت 21 الی 22، سخنرانی علمی با عنوان: «بررسی روایات و آثار تاریخی قصر شیرین دوره ساسانی» را با سخنرانی آقای شهرام پارسه، باستان‌شناس و مسئول انجمن ایرانی تاریخ شاخه شهرستان قصر شیرین به صورت مجازی برگزار کرد. در آغاز جلسه دکتر پوریا اسمعیلی (دبیر جلسه) پس از معرفی آقای شهرام پارسه، به اختصار آثار تاریخی قصر شیرین را معرفی نمودند و به ارائه دیدگاه‌های جغرافی‌نویسان پیرامون این منطقه پرداختند. همچنین اهمیت این خطه کهن به علت نزدیکی به بین النهرین به ویژه در واپسین سال‌های حکومت ساسانی را توضیح داده و به اقدامات خسرو پرویز در آن دیار اشاره نمودند.

سپس آقای پارسه پس از معرفی جغرافیای طبیعی و تاریخی قصر شیرین و بررسی ریشه نام و چگونگی شکل‌گیری این شهر بر اساس روایات تاریخی، محلی و ادبی؛ مجاورت با بین النهرین و راه ورود از آنجا به فلات ایران را امری مهم دانستند. ایشان در ادامه پس از تقسیم‌بندی منابع مکتوب و روایاتی که به قصر شیرین اختصاص دارند، روایات مورخان و جغرافی‌نویسان راجع به آثار مربوط به دوره ساسانیان در قصر شیرین را که به دروازه آسیا معروف بود مورد تحلیل قرار دادند. وی منابعی را از قرن سوم هجری و از زمان یعقوبی مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که نام قصر شیرین از این دوران به بعد در متون تاریخی و جغرافیایی ذکر شده و در منابع پیش از اسلام به این شکل بیان نشده است. ابن رسته، ابن حوقل و سایر جغرافی‌نویسان درباره آن سخن گفتند و محصولات کشاورزی و شرایط اقلیمی منطقه را توضیح دادند. همچنین نظامی گنجوی هم از منظر ادبی و شعر به آن پرداخته است.

در سفرنامه‌های اروپاییان مانند پیترو دلاواله در عصر صفوی درباره قصر شیرین مطالبی وجود دارد. شهرام پارسه در ادامه آثار باستانی آنجا مثل؛ کتیبه‌ها، کاخ خسرو، بان قلعه، نهر شاهگدار و آتشکده چهار قاپی را با بهره‌گیری از متون گوناگون و کاوش‌های باستان‌شناسی معرفی و مورد واکاوی قرار دادند. ایشان در نهایت، با استناد به کتاب‌های جغرافی‌نویسان و مورخان، به دیدگاه‌های مثبت و منفی آنان پیرامون این شهر کهن پرداختند و نیز تفاوت میان نظرات مختلف درباره قصر شیرین و بناهای آن به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی را بیان نمودند و این که با وجود دشمنی ساسانیان با اشکانیان و تلاش جهت محو آنان، اما آثار زیادی از حکومت اشکانی در استان کرمانشاه باقی مانده است.

در ادامه دکتر روح اله بهرامی، رئیس انجمن ایرانی تاریخ مرکز استان کرمانشاه با جمع‌بندی نکات مطرح شده در چهار – پنج محور اساسی مورد نظر جناب پارسه، ضمن تایید این نکته نظرات بر نوعی تعارض میان نگرش حاکمه قدرت رسمی ساسانیان در تقابل با نگرش بومی و محلی قدرت غیر رسمی اشکانیان در منطقه پهله یا فهله به عنوان بخش مهمی از جغرافیای ماد کهن یاد کردند، و مطالبی را درباره اشکانیان با ارائه مستندات بیان نمودند و نشان دادند که نگرش و قدرت فائقه ساسانیان به دنبال محو نمادها، فرهنگ و آثار تاریخی اشکانیان بوده و این امر هم در مقاومت روایات بومی، قصه شیرین و فرهاد و ادبیات محلی بازتاب یافته است. ایشان توجه به ادبیات محلی در خصوص شناخت مسائل تاریخی، اجتماعی و فرهنگی این دوره و تقابل این دو فرهنگ را مهم دانستند. همچنین بر بررسی ریشه‌شناسی زبانی و واژگانی فرهنگ پهلوانی این منطقه تاکید و آن را به میراث عصر اشکانی نسبت دادند که در دوره ساسانیان با وجود نفوذ گسترده این حکومت همچنان در تقابل با روایت رسمی بازتاب پیدا کرده و تأثیرگذار بوده است. در خاتمه هم دکتر پوریا اسمعیلی جمع‌بندی نهایی از این جلسه را انجام دادند و به سؤالات پاسخ داده شد.