گزارش پیش نشست جشنواره گردو و پیاز هرسین

25 مهر 1404
ارسال توسط history-admin

انجمن ایرانی تاریخ مرکز استان کرمانشاه (شاخه شهرستان هرسین) با همکاری گروه‌‍های علوم تاریخی، باستان‌شناسی، کشاورزی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی غرب کشور و انجمن علمی – دانشجویی تاریخ دانشگاه رازی در تاریخ 24 مهر، 1404 ساعت 20 الی 22 آغاز کشاورزی در هرسین بر اساس شواهد باستان‌شناسی (پیش نشست جشنواره گردو و پیاز هرسین) را به صورت مجازی با حضور؛ دکتر عبدالحمید پاپ زن استاد دانشگاه رازی و پژوهشگر حوزه کشاورزی، آقای شهاب خوش خوی معاون پارک علم و فناوری استان کرمانشاه، دکتر حجت دارابی عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه رازی، مهندس احسان خلیل پور کارشناس کشاورزی، دکتر محمد خرمی وفا مدرس دانشگاه – گرایش تولید و ژنتیک گیاهی، و سرکار خانم اکرم بینائیان دانش آموخته دکتری توسعه روستایی برگزار کرد.

در ابتدا آقای احمد دولتیاری مدرس دانشگاه و مسؤل انجمن ایرانی شاخه هرسین (دبیر پیش نشست) پس از معرفی سخنرانان مقدمه‌ای را درباره تاریخ کشاورزی شهرستان هرسین توضیح دادند و نکاتی را هم پیرامون تاریخچه زعفران در غرب ایران و اهمیت آن بیان نمودند. سپس دکتر حجت دارابی به سخنرانی پرداختند. ایشان بر اساس شواهد باستان‌شناسی به اهمیت کشاورزی در زاگرس مرکزی از جمله هرسین در حدود ده هزار سال پیش اشاره کردند و این منطقه را دارای گونه‌های غنی گیاهی دانستند.

از طرفی، دانشمندان و محققان غربی با کاوش‌هایی که انجام دادند اطلاعات فراوانی را درباره کشاورزی کرمانشاه کسب کردند و در نهایت به این نتیجه رسیدند که کشاورزی این منطقه در راستای زراعت در شامات و بین النهرین بوده است. همچنین در منطقه زاگرس به‌ویژه هرسین هم زمان با کشاورزی، حیواناتی مثل «بز» اهلی شدند. و نیز مطابق با محوطه‌های دوره نوسنگی سکونت‌گاه‌های متعددی کشف شدند که بیانگر اقتصاد کشاورزی ساکنان این خطه کهن است. از طرف دیگر، «تپه گنج دره» و سایر تپه‌های منطقه وسعت زراعت را نشان می‌دهند و نیز به سبب فراوانی آب زراعت در آنجا رونق داشت.

محققان و باستان‌شناسان دانشگاه رازی با همکاری دانشگاه کپنهاگ هم پس از بررسی‌های دقیق داده‌های زیادی را پیدا نمودند که چگونه از 8 هزار سال پیش تمدن در این منطقه پدید آمده و کشاورزی و دامداری نقش بسزایی در تکامل زندگی و تغییر الگوی معیشت مردم داشته است و محصولاتی بسان «جو»، «پسته وحشی»، «بادام کوهی»، «عدس» و «سنجد» مورد استفاده مردم قرار گرفته است. در طول زمان نیز به علت بارندگی زیاد گیاهان رشد خوبی پیدا کردند و زارعان با گیاهان جدیدی آشنا شدند و بدین ترتیب، کشاورزی خود را بتدریج گسترش دادند. در نهایت، کوچروی کم شد و مردم یکجانشین شدند و روستاها افزایش یافت.

در ادامه دکتر عبدالحمید پاپ زن سخن گفتند. ایشان دستاوردهای تمدنی و فرهنگی هرسین به خصوص «گنج دره» را مهم دانستند که چگونه بشر توانست با هوشمندی یکی از نخستین هسته‌های تمدن بشری را در این ناحیه تشکیل دهد. از سویی، وی زراعت «جو» و اهلی کردن «بز» در«گنج دره» را امری مهم بیان کردند که مردم در آن دوران با سختی به چنین کاری مبادرت ورزیدند. ایشان کشاورزی را دارای شاخه‌های متعددی معرفی کرد که تنها به کاشت گیاه اختصاص ندارد و دامپروری، باغداری و داد و ستد محصولات زراعی را هم شامل می‌شود. همچنین براساس تحقیقات علمی خاستگاه اصلی زعفران در ایران را کرمانشاه دانستند که از زاگرس مرکزی به سایر نقاط کشور گسترش یافته است. بنابراین کشاورزی در زاگرس منحصر به فرد بوده و اقلیم آن از گذشته تا زمان حال اهمیت وافری دارد و باعث رشد کشاورزی و دامداری شده است. وی در ادامه پیرامون وضعیت آب و آبخیزداری در استان کرمانشاه و هرسین نکاتی را شرح دادند و به رودها و قنات‌های آن اشاره کردند که سیراب شدن اراضی را در پی داشته است. پاپ زن در پایان صحبت‌های خود به مشکلات آبیاری کشور به ویژه استان کرمانشاه پرداخت و خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها را ناشی از سوء مدیریت دانست و بهره‌گیری از تجربیات تاریخی نیاکان، دانش بومی کهن و تکنولوژی‌های مدرن را در جهت مدیریت منابع آبی و کشاورزی را برای بهبود اوضاع ضروری قلمداد نمود.

سپس آقای شهاب خوش خوی صحبت خود را آغاز کردند. ایشان به اختصار آسیب‌شناسی کشاورزی منطقه هرسین را انجام دادند و استفاده از دانش بومی و علوم نوین کشاورزی در زمینه ارتقای سطح زراعت و فروش را امری حیاتی دانستند و رعایت الگوی کشت و آبخیزداری با توجه به کمبود آب را توصیه کردند که باید میان کشاورزان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی ترویج شود. در ادامه خانم دکتر اکرم بینائیان به وضعیت کشاورزی هرسین اشاره نمودند. ایشان در کنار «گنج دره»، به تاریخچه قلعه تاریخی و زراعت روستای «سرماج» نیز پرداختند و کشت «نخود»، زعفران وگیاهان دارویی این خطه را مورد بررسی قرار دادند. وی استفاده از تجربه نیاکان را در زمینه کشاورزی ارزشمند دانست زیرا هویت اقتصاد منطقه محسوب می‌شود. از طرفی کشت هندوانه و محصولاتی که به آب فراوان نیاز دارند را با توجه به کمبود آب نادرست و بر لزوم کشت‌های جایگزین تأکید نمودند. از طرف دیگر راجع به سابقه کشت گردو در قرون گذشته از دوران باستان تا زمان حاضر در زاگرس مرکزی به خصوص هرسین سخن گفتند. سپس دکتر محمد خرمی وفا شناخت تاریخ کشاورزی هرسین را مفید دانستند و نیز به نحوه فروش محصولات کشاورزی پرداختند و این که چرا کشاورزان با وجود کمبود آب به خاطر سود بیشتر مجبور هستند محصولاتی را تولید کنند که امنیت اقتصادی داشته باشد؛ زیرا کاشت هر محصولی برای آنان به صرفه نیست. بنابراین باید راهکارهایی ارائه شود تا علاوه بر تأمین امنیت مالی کشاورزان، بهره‌برداری بیش از حد مجاز از منابع آبی کاهش یابد.

مهندس احسان خلیل پور هم به این نکته تأکید کردند که برپایی جشنواره پیاز و گردو در هرسین باعث شناخت بیشتر مردم از ظرفیت‌های کشاورزی هرسین می‌شود. ایشان هم توجه مدیران به قانون حکمرانی آب را ضروری دانستند و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری را در جهت جلوگیری از هدر رفتن آب توصیه نمودند. همچنین به قدمت درختان گردو در هرسین اشاره کردند که باید به درستی معرفی گردد. در پایان نیز دکتر روح اله بهرامی ریاست محترم انجمن ایرانی تاریخ مرکز استان کرمانشاه با تشکر از سخنرانان این پیش نشست، بر ضرورت بهره برداری از تجربیات تاریخی، منابع مکتوب بسان تحقیقات ارزشمند گیاه شناسی ابوحنیفه دینوری و دانش بومی و علوم جدید در راستای احیای گیاهان منقرض شده تأکید کردند و این که انجمن ایرانی تاریخ از تجربیات استادان رشته کشاورزی در حوزه تدوین تاریخ معاصر زراعت استان بهره خواهد گرفت. در خاتمه این پیش نشست، آقای احمد دولتیاری جمع بندی نهایی را انجام دادند.