شاخه سرپل ذهابِ انجمن ایرانی تاریخ، با همکاری مدرسه نمونه دولتی معلم، چهارشنبه 14 آبان 1404؛ ساعت 8 الی 11 برنامه دانشآموزی بازدید از آثار تاریخی قصرشیرین: -1 نهر شاهگُدار یا شاویار .2 عمارت خسرو یا حاجی قلعهسی .3 نیایشگاه چهارقاپی یا چوار قاپو .4 بان قلعه را برگزار کرد.
این چهار اثر تاریخی و شاخص قصرشیرین مربوط به دوره ساسانی و احتمالاً اواخر آن است. نهر شاهگُدار یا شاویار به طول حدود 50 کیلومتر (حدود 10 کیلومتر آن کشف شده است) کانال کشی از رودخانه الوند برای آبیاری زمینهای کشاورزی است. عمارت خسرو کاخ رسمی و نشان دهنده نظم اداری و سیاسی است که بعد از چند فصل کاوش، هنوز حدود 40 درصد آن کشف شده است. برای وجه تسمیه نام دیگر این اثر (حاجی قلعه سی)، نویسنده گزارش (صباح قنبری) اشارهای در پژوهشهای چاپ شده پیدا نکردم. نزدیکترین حدس راقم این سطور، انتساب به «حاجی قادر پاشا»، از پاشایان باجلان زهاب (شامل سرپل زهاب و قصرشیرین و بخشی از گیلانغرب و ریجاب) در اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار است. بویژه اینکه اسامی ترکی در آثار دیگر مثل چهار (قاپی) آشکار است. لازم به توضیح است که پاشایان باجلان زهاب کرد هستند اما تابعیت عثمانی را داشتند. کاربرد آتشگاهی یا کلیسایی نیایشگاه چهارقاپی یا چوار قاپو دقیق مشخص نیست، ولی در نیایشگاه بودن آن تقریباً اتفاق نظر وجود دارد. بان قلعه در واقع یک قلعه مستحکم نظامی است که از گچ نیم کوب ساسانی برای استحکام آن استفاده شده است. ترکیب کاربرد کشاورزی، سیاسی – اداری، مذهبی و نظامی، در آثار قصرشیرین، نوعی نظم و تدبیر را در بنای آنها نشان میدهد. از عوامل تخریب این آثار میتوان به حمله هراکلیوس، حمله اعراب و سقوط ساسانیان، زلزلههای سدههای چهارم و ششم، و حمله ویرانگر سلجوقیان در سده پنجم اشاره کرد.
تهیه و تنظیم گزارش:
دکتر صباح قنبری
مسؤل انجمن ایرانی تاریخ شاخه سرپل ذهاب، 1404/08/16
گزارش بازدید از آثار تاریخی قصر شیرین
راههای ارتباطی با انجمن ایرانی تاریخ
پایگاه رسمی انجمن ایرانی تاریخ
http://www.is-history.ir
کانال تلگرام انجمن ایرانی تاریخ
https://t.me/ishistory
اینستاگرام انجمن ایرانی تاریخ
https://www.instagram.com/ishistory_ir
انجمن ایرانی تاریخ در پیام رسان ایتا
https://eitaa.com/ishistory
انجمن ایرانی تاریخ در پیام رسان بله
