گزارش نخستین نشست ژورنال کلاب انجمن ایرانی تاریخ (شعبه اصفهان)
نقد و بررسی کتاب یاد آن سالها نوشتۀ دکتر علی اکبر عباسی (دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان)
منابع دسته اول در حیطه تاریخنگاری که منابع خبری یا مکتوبات نامگذاری میشوند به دلیل آنکه عامل، شاهد و ناظرِ رویداد آن را ثبت می کند، از لحاظ سندیت و اعتبار شایسته ارزشگذاری و کاربرد در یک اثر تحقیقی تاریخی است. میتوان ادعا کرد که بیشتر این منابع نیز با بینش مورخان به وجود آمدهاند و لذا خود نیز نوعی تاریخنگاریِ رویداد محسوب میشوند. از جمله این منابع میتوان به خاطرهنگاریها اشاره کرد. این دسته از منابع درصورتی که بدون دستکاری عمدی یا کاستی و پریشانیِ ناشی از فراموشی و به دقت نوشته شوند و به کمک یادداشتها، نامهها و مدارکِ صاحب خاطره فراهم آیند در شمار منابع اصلی و مهم تاریخی جای دارند (عباسی، ۱۴۰۰: ۱۳۴_۱۳۵).
کتاب یاد آن سالها نیز در زمرۀ این آثار جای دارد. این کتاب که خاطرات دوران کارشناسی نویسنده (دکتر علی اکبر عباسی دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان) در گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد را روایت میکند، اهمیتش باتوجه به اینکه نویسنده خود استاد تاریخ است و طبیعتاً بینش مورخانه دارد افزایش پیدا میکند. نویسنده از موضوعات درسی و غیر درسی در سال های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۳ صحبت میکند. یاد آن سالها یک مقدمه و نوزده فصل دارد و در پایان کتاب و در بین متن، عکسهای مختلفی آورده شده است.
در جلسه ای که برای نقد و بررسی این کتاب در تالار مهرعلیزاده دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان برگزار شد، دکتر محمدحسن الهی زاده (دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند)، دکتر علی یحیایی (استادیار گروه تاریخ دانشگاه حکیم سبزواری)، دکتر زهرا سادات کشاورز ( پژوهشگر پسا دکترا صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور و و دانشگاه اصفهان)، و سرکار خانم فاطمی نژاد (کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان و ویراستار کتاب) به نقد و بررسی کتاب پرداختند.
درمجموع کتاب از لحاظ شخصیت نویسنده در کتاب، بررسی قلم نویسنده و نکات ظاهری و جنبههای محتوایی مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
به طور کلی خاطرات از زبان دانشجویی روستایی – که از خانوادهای کشاورز است- و در فاصله سنی ۱۸ تا ۲۲ سالگی بیان شده است. وی کتابخوان و اهل نوشتن است و به تاریخ عشق میورزد؛ اما شب امتحانی است.
قلم نویسنده ساده و روان و به دور از پیچیدگی است. نویسنده در شماری از توصیفات از زبان طنز و کنایه استفاده کرده که بر جذابیت کتاب افزوده است. طراحی جلد زیباست اما کیفیت چاپ و صفحهبندی میتوانست بهتر باشد.
از لحاظ محتوایی نویسنده به دنبال اغراق دربارۀ شخصیتها نبوده و به دنبال ستایش بیجا و تحقیر افراد نیست. کتاب بر اساس حافظه و دست نوشتههای نویسنده تنظیم شده و در برخی قسمتها به حوادث سیاسی روز ایران و جهان اشاره شده و در برخی از بحثهای تاریخی از ارجاعات و مستندات استفاده شده است.
محتوای کتاب برای شناخت مردم و مناطق مختلف خراسان، نوع نگاه آنها به هم استانیهایشان یا امکانات و کمبودهای آنها نیز مفید است.
نویسنده در خاطر و ذهن خود از وقایع آن سالها دادههای فراوانی دارد و برای طرحشان از اشتیاق فراوانی برخوردار است؛ اما در برخی از قسمتهای کتاب مباحث گوناگونی را یکجا مطرح کرده و از بحث اصلی فاصله گرفته است.
درمجموع کتاب یاد آن سالها میتواند الگویی برای دانشجویان و اساتید باشد تا با ثبت و ضبط خاطرات خود، از فراموشی رویدادها جلوگیری کنند.
گزارش از خانم دکتر مینا معینی (دکتری تاریخ ایران و عضو انجمن ایرانی تاریخ)